روح‌اله نظامی با بیان اینکه از یک ماه گذشته، شرایط منابع آبی در مناطق عشایری به دلیل افزایش مصرف و کاهش بارندگی‌ها، به شدت نامناسب شده است، افزود: ۶۰ درصد چشمه‌ها و قنواتی که هنوز خشک نشده‌اند با کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی آبدهی مواجه هستند. این وضعیت، تأمین آب شرب و نیازهای دام‌های عشایر را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر، آبرسانی سیار به حداقل ۴۰ نقطه عشایری در شهرستان‌های ساوه و زرندیه انجام می‌شود، افزود: برخی مناطق که در سال‌های گذشته نیازی به آبرسانی سیار نداشتند، اکنون به این روش وابسته شده‌اند و در نقاطی که پیش‌تر آبرسانی سیار انجام می‌شد، تعداد دفعات، افزایش یافته است.
نظامی با اشاره به اینکه اداره امور عشایری استان تنها دو تانکر آبرسانی در اختیار دارد که برخلاف سال‌های گذشته، هر دو به طور همزمان فعال هستند، پیش‌بینی کرد: با شدت گرفتن گرما در مردادماه، نیاز به یک تانکر اضافی نیز احساس خواهد شد.
وی افزود: برای کاهش اثرات این بحران، سال گذشته ۱۵۰ مخزن پلی‌اتیلن یک و دو هزار لیتری خریداری و بین عشایر توزیع شد. این مخازن به عشایر کمک کرده تا با ذخیره‌سازی آب، نیازهای شرب خود و دام‌هایشان را تا حدی تأمین کنند. این اقدام از بروز بحران شدیدتر جلوگیری کرده، اما همچنان با چالش‌های جدی مواجه هستیم.
رئیس اداره امور عشایری استان مرکزی در ادامه گفت: یکی از مشکلات اصلی، کمبود اعتبارات برای اجرای پروژه‌های آبرسانی است. دو حلقه چاه در سال‌های گذشته حفر شده، اما به دلیل نبود بودجه کافی برای اجرای شبکه انتقال آب، این چاه‌ها هنوز عملیاتی نشده‌اند. هر چاه به ۱۵ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل شبکه نیاز دارد. در صورت تأمین این بودجه، می‌توانیم گام بزرگی در رفع تنش آبی برداریم.
وی گفت: در برخی مناطق عشایری، دسترسی به آب شرب به روزانه هفت ساعت محدود شده است. با این حال، تلاش‌ها برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی ادامه دارد. با وجود تنش آبی، تدابیری اندیشیده شده تا حداقل نیازهای شرب عشایر تأمین شود، اما وضعیت کنونی پایدار نیست و نیازمند حمایت مالی و برنامه‌ریزی بلندمدت است.
نظامی در ادامه با بیان اینکه استان مرکزی با اقلیمی نیمه‌خشک، میزبان حدود پنج هزار جمعیت عشایری است که در مناطق مختلف، به‌ویژه در شهرستان‌های ساوه، زرندیه، خمین و دلیجان پراکنده‌اند، گفت: این عشایر عمدتاً به دامداری و کشاورزی وابسته‌اند و معیشتشان به منابع آبی طبیعی مانند چشمه‌ها و قنوات وابسته است. کانون‌های عشایری این استان شامل مناطق ییلاقی و قشلاقی متعددی است که در فصل‌های مختلف سال مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وی گفت: از مهم‌ترین کانون‌های عشایری می‌توان به مناطق کوهستانی شازند، دشت‌های ساوه و زرندیه و نواحی اطراف خمین اشاره کرد. ساوه و زرندیه به دلیل گستردگی دشت‌ها و مراتع، از مراکز اصلی استقرار عشایر هستند. این مناطق به دلیل کاهش شدید بارندگی‌ها و افت سطح آب‌های زیرزمینی، با تنش آبی شدیدی مواجه شده‌اند.
او تصریح کرد: بر اساس گزارش‌ها، سالانه بیش از ۲۱۰ هزار مترمکعب به کسری مخازن آبخوان‌های این مناطق اضافه می‌شود که وضعیت را برای عشایر و دام‌هایشان بحرانی‌تر کرده است. کاهش پوشش برفی در ارتفاعات استان نیز این مشکلات را تشدید کرده است.
نظامی خاطرنشان کرد: عشایر استان مرکزی عمدتاً از ایل‌های شاهسون بغدادی، سنگسری، کله کوه، زند راوه‌ای، عرب خراسانی و کرد کلهر تشکیل شده‌اند و در سیاه‌چادرها یا سکونت‌گاه‌های موقت زندگی می‌کنند. این جوامع علاوه بر نقش اقتصادی در تولید محصولات دامی، به دلیل پراکندگی در مناطق مرزی و کوهستانی، نقش مهمی در امنیت منطقه‌ای ایفا می‌کنند. با این حال، کاهش منابع آبی و تخریب مراتع به دلیل خشکسالی، مهاجرت‌های اجباری به مناطق دیگر را افزایش داده است.
وی تأکید کرد: اگر اعتبارات لازم تأمین شود، می‌توانیم با توسعه زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت آبرسانی سیار، از شدت بحران بکاهیم و معیشت عشایر را حفظ کنیم. با این حال، بدون حمایت مالی و برنامه‌ریزی جامع، خطر مهاجرت گسترده عشایر و تخریب بیشتر مراتع همچنان وجود دارد.
منبع:
ايسنا
پریا ابراهیمی